Partnerzy projektu: Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Miejskie w Dreźnie, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Dolnośląski Ośrodek Kultury i Sztuki, Uniwersytet Zielonogórski, Odra, Format; media: Contemporary Lynx; patronat MKiDN
Od 2014 do 2021 roku, Grupa 404 zorganizowała szereg wydarzeń[1], które odnosiły się do twórczości artystycznej grupy Bunt. Nawiązanie do ekspresjonizmu poznańskiego miało na celu analizę idei awangardowych postaw artystycznych, w kontekście współczesnych form wypowiedzi twórczych. Badania koncentrowały się przede wszystkim na zagadnieniach związanych ze sztuką, która wykorzystuje grafikę w środkach masowego przekazu. Analiza współczesnych działań graficznych w kontekście sztuki awangardowej oraz nowych zjawisk twórczych, a w szczególności realizacji postartystycznych[2], mocno wpłynęła na skonstruowanie nowej definicji grafiki artystycznej[3]. Sposób podejścia do działań graficznych miał na celu przybliżenie sztuki do społecznych aktywności, co w konsekwencji umożliwiło odprzedmiotowienie graficznych wypowiedzi. Istotne stało się doświadczanie sztuki, a nie produkcja przedmiotu artystycznego. Ważna była również jej użyteczność społeczna, łatwość szybkiego rozpropagowywania idei oraz praktyczny potencjał związany z tworzeniem syntetycznego przekazu. Struktura działania graficznego związana z teleologicznością uwiarygodnianą przez przyczynowość, uwzględniała zastaną rzeczywistość kulturową. Strategią organizacji wystaw było rozpoznanie sytuacji, a następnie przeprowadzenie ingerencji, która odsłoniła niewidoczny potencjał znaczeniowy zastanego miejsca przed zaistnieniem ekspozycji. Metoda analizy danej przestrzeni i czasowych znaczeń kulturowych ujawniających ukryte właściwości, wdrożona było m.in. na wystawie „+,-” Hommage à Bunt et Jung Idysz, gdzie dostawiony white cube – biała przenośna galeria skonstruowana przy wykorzystaniu proporcji złotego podziału – stanowiła zapowiedź wystawy prezentującej twórczość artystów awangardowych. Podobnie było z wystawą Stan zero, która odnosiła się do materializacji sztuki. Odbyła się ona w nowej sali ekspozycyjnej Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy. Eksponowanie procesu działań twórczych, a nie samych dzieł sztuki dawało spójność projektowi artystycznemu. Poszczególne prace wraz ze wszystkimi innymi elementami ekspozycji łączyły się w jedną całość. Każda graficzna realizacja w swojej strukturze zawierała elementy kontekstualne współtworzące wypowiedź twórczą. Jednym z nich było miejsce prezentacji zarówno w odniesieniu do przestrzeni, jak i czasu. Wypowiedź graficzna formowała się poprzez kontekst pasywny (wybór miejsca prezentacji, koegzystencję innych realizacji) jak i aktywny (architektoniczną przestrzeń ekspozycji, narzuconą ramę znaczeniową – tekst do wystawy). Specjalnie zaprojektowana przestrzeń ekspozycyjna była odpowiednio skonstruowana i dostosowywana do miejsca, sytuacji i tematu wystawy. Przykładowo: w Muzeum Kraszewskiego w Dreźnie zostały postawione odpowiedniej wielkości formy wystawiennicze – przeglądarki, w Muzeum Narodowym w Poznaniu pojawił się tunel ekspozycyjny, w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy ściany odpowiednio modyfikowały przestrzeń, a w Muzeum Miasta Łodzi powstał biały sześcian – galeria przenośna. Przewrotnie, analiza miejsca i cały proces racjonalizacji współczesnych zjawisk społecznych pozwalały na odprzedmiotowienie przestrzeni. W konsekwencji wyodrębnienie poszczególnego dzieła w sensie ontologicznym stało się trudne do przeprowadzenia.
Maciej Kurak
[1] Wystawy (m.in.: Refleks, Ulotka, System, „+,-” Hommage à Bunt et Jung Idysz, Stan Zero), konferencja (Bunt. Nowe ekspresje), spotkania (m.in.: Od:Zysk Poznań, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Galeria Wejman w Warszawie), wydawnictwa (Refleks, Der Flyer/ Ulotka, Bunt. Nowe ekspresje). Projekty we współpracy z dr Lidą Głuchowską – organizatorką wystawy grupy Bunt w setną rocznicę jej powstania (m.in. w Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Kraszewskiego w Dreźnie).
[2] Pojęcie zaproponowane przez Jerzego Ludwińskiego obejmujące wszelkie działania twórcze, które rozpływają się w codzienności (sztuka 1:1, realizm materialny, sztuka użytkologiczna).
[3] „Grafika artystyczna – dziedzina sztuki związana z przekazem medialnym. Zalicza się do niej wszelkie formy aktywności twórczej wchodzące w relacje z powszechnym, społecznie ukształtowanym językiem wizualnym. Obszar grafiki artystycznej obejmuje zarówno wszelkie formy druku (m.in. offset, ksero, druk cyfrowy) włącznie z klasycznymi technikami graficznymi (m.in. drzeworyt, linoryt, litografia, techniki metalowe, serigrafia), a także działania wykorzystujące współczesne nośniki informacyjne (m.in. prasa, książki, internet, telewizja, ekrany zewnętrzne). W jej skład wchodzi aktywność artystyczna związana z używaniem języka graficznego – stosowanie uproszczeń, syntezy, kondensacji, wykorzystująca komunikację wizualną – przyjęte i powszechnie zrozumiałe treści wizualne – do tworzenia nowych form wypowiedzi twórczej. Stąd grafika artystyczna to m.in. interwencje w przestrzeni miejskiej, artnet, szablony, techniki kolażowe, zapisy archiwalne, instalacje graficzne, akcje na bilbordach, murale, komentarze na istniejących nośnikach informacji, ulotki, plakaty autorskie, jak również prace graficzne na papierze lub na płótnie oraz na innych podłożach”. Więcej [w:] Bunt. Nowe ekspresje, red. Maciej Kurak, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Poznań 2021, s. 305.