WYSTAWA 2021, BYDGOSZCZ
Stan zero
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 7.05-27.06.2021
Stan zero – wystawa zbiorowa artystów grafików związanych z Katedrą Grafiki Wydziału Grafiki i Komunikacji Wizualnej Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu
Wystawa w ramach: Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie (MTG) oraz Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Poznań Art Week
Kontynuacja projektu: Bunt. Nowe Ekspresje
Partnerzy projektu: Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Miejskie w Dreźnie, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, Dolnośląski Ośrodek Kultury i Sztuki, Uniwersytet Zielonogórski, Odra, Format; media: Contemporary Lynx; patronat MKiDN
Artyści: Krzysztof Balcerowiak, Andrzej Bobrowski, Stefan Ficner, Milena Hościłło, Sławomir Iwański, Jarosław Janas, Dorota Jonkajtis, Tomasz Jurek, Kajetan Karczewski, Aleksandra Kosior, Maciej Kozłowski, Maciej Kurak, Agnieszka Maćkowiak, Maryna Mazur, Witold Modrzejewski, Grzegorz Nowicki, Martyna Pakuła, Monika Pich, Maksymilian Skorwider, Ula Szkudlarek, Piotr Szurek, Michał Tatarkiewicz, Radosław Włodarski, Zbigniew Zieliński
Kurator: Maciej Kurak
Organizacja: Dyrektor MOB Andrzej Kuczma / Dziekan WGiKW Andrzej Bobrowski
Koordynacja: starszy kustosz Barbara Chojnacka / Witold Modrzejewski
Stan zero
Projekt artystyczny Stan zero stanowi kontynuację cyklu wystaw Bunt. Nowe ekspresje, organizowanych od 2014 roku, w ramach obchodów 100-lecia istnienia Wydziału Grafiki poznańskiej uczelni artystycznej. Nawiązuje również do działalności grupy artystycznej Bunt, która powstała w 1918 roku w Poznaniu. Projekt składa się z trzech tematycznych wystaw: „+,-”, System oraz Stan zero. Dwie pierwsze odbyły się już wcześniej i aktualnie tworzą całość wraz z trzecią, nową ekspozycją o tym samym tytule co główny projekt. Uczestnikami wszystkich wydarzeń są artyści Grupy 404.
Nawiązanie do działalności awangardowych ekspresjonistów poznańskich stanowi podstawę interdyscyplinarnych badań i dyskusji nad współczesną rolą grafiki oraz jej funkcją w ramach struktur uczelni artystycznych. Wpłynęło to między innymi na zmianę definiowania dzisiejszych praktyk graficznych oraz przekształcenie nazwy z grafiki warsztatowej na grafikę artystyczną, która lepiej przylega do obszaru poszukiwań twórczych. Grafika artystyczna wykraczając poza estetykę tradycyjną objęła współczesne działania artystyczne przynależące do estetyki procesów twórczych. „Grafika artystyczna to dziedzina sztuki związana z przekazem medialnym. Zalicza się do niej wszelkie formy aktywności twórczej wchodzące w relacje z powszechnym społecznie ukształtowanym językiem wizualnym. Obszar grafiki artystycznej obejmuje zarówno wszelkie formy druku (m.in. offset, ksero, druk cyfrowy) włącznie z klasycznymi technikami graficznymi (m.in. drzeworyt, linoryt, litografia, techniki metalowe, serigrafia), a także działania wykorzystujące współczesne nośniki informacyjne (m.in. prasa, książki, internet, telewizja, ekrany zewnętrzne). W jej skład wchodzi aktywność artystyczna związana z używaniem języka graficznego –stosowanie uproszczeń, syntezy, kondensacji, wykorzystująca komunikację wizualną – przyjęte i powszechnie zrozumiałe treści wizualne – do tworzenia nowych form wypowiedzi twórczej. Stąd grafika artystyczna to m.in. interwencje w przestrzeni miejskiej, artnet, szablony, techniki kolażowe, zapisy archiwalne, instalacje graficzne, akcje na bilbordach, murale, komentarze na istniejących nośnikach informacji, ulotki, plakaty autorskie, jak również prace graficzne na papierze lub na płótnie oraz na innych podłożach”1.
Grafiki, w ramach projektu Stan zero, prezentowane są w specjalnie zaaranżowanej i przekształconej przestrzeni wystawienniczej Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy. Odnoszą się do współczesnych zagadnień społecznych tworząc wieloelementową wypowiedź twórczą, która nie ogranicza się wyłącznie do prezentacji przedmiotów sztuki, ale uwzględnia kontekst zarówno pasywny – zastany – zespolony m.in. z miejscem, obecną kulturą jak i aktywny – wytworzony – powiązany z opisem i aranżacją. Usytuowanie prac graficznych na marginesach przestrzeni wystawienniczej sprawia, że elementy kontekstualne włączane są w obszar twórczego działania. Aranżacja ekspozycji nie służy wyłącznie prezentacji przedmiotów sztuki, lecz spełnia istotną rolę wpływającą na zmianę pasywnego odbioru w dynamiczną formę współuczestnictwa. Działanie twórcze spaja czynniki podmiotowe – subiektywizm i indywidualizm – wynikające z kreacji artystycznej połączonej z przedmiotowością – zjawiskami społecznymi. Projekt Stan zero stanowi próbę przełamania dualizmu podmiotowo-przedmiotowego charakterystycznego dla racjonalistycznej myśli kultury europejskiej. Dystansowanie się wobec antynomii (obiektywne -subiektywne, jednostka-społeczeństwo, wolność- konieczność) pozwala oddalić się od rzeczowości w sztuce na rzecz „kreacji działań i procesów dających widzowi możliwość współuczestnictwa”2. Projekt uwzględniając aranżację przestrzeni nie tylko wymusza na odbiorcy odnajdywanie poszczególnych elementów ekspozycji, ale silnie wpływa na przekaz. Otwarta konstrukcja projektu Stan zero nie rozmywa jednak znaczenia współczesnych zjawisk społecznych. Niektóre prezentowane grafiki są analizą zastanej rzeczywistości, sposobem „świadomego kreowania świata przedstawionego dzieła – umieszczenie w jego strukturze nie elementów ściśle empirycznych dostarczanych przez bezpośrednią obserwację, lecz przede wszystkim produktów procesu abstrakcji, którego rezultatem jest rozpoznanie naczelnych tendencji rozwojowych świata obiektywnego”3. Projekt Stan zero współtworzą prace, które często wykraczają poza klasyczną strukturę dzieła graficznego i konwencję stosowania środków wyrazu artystycznego w grafice warsztatowej. Pozwala to wzbogacić przekaz, jak również uczynić go bardziej zrozumiałym. Ostatecznie hamuje degradację i spłycenie komunikatu, co zazwyczaj objawia się wtedy, gdy jesteśmy zbyt oswojeni z obowiązującym kodem informacyjnym. Założeniem projektu Stan zero jest szukanie nowych rozwiązań, a nie powielanie istniejących wzorców4. Projekt poszerza granice działania twórczego o codzienne doświadczenia. Przy tym ważne stają się pytania o funkcję, a nie morfologię dzieła, co skupia naszą uwagę na doświadczaniu, a nie samym przedmiocie sztuki.
Maciej Kurak
1. Bunt. Nowe ekspresje, red. Maciej Kurak, Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Poznań 2021.
2. Bogusław Jasiński, Estetyka po estetyce. Prolegomena do ontologii procesu twórczego, Ethos, Warszawa 2008, s.32.
3. Bogusław Jasiński, Estetyka realizmu György Lukácsa i jego przesłanki filozoficzne, Książka i Wiedza, Warszawa 1984, s.161.
4. Podobnie jak w nauce Priestley i Scheele sytuowali swoje odkrycia w ramach istniejących definicji zjawisk chemicznych. Dopiero Lavoisier przyjmując nową wykładnię naukową obalającą starą teorię był w stanie odpowiednio połączyć wszystkie elementy dokonanych odkryć. Więcej: F. Engels, Przedmowa [w:] K. Marks, Kapitał, t. II, Książka i Wiedza, Warszawa 1955, s. 15.
Więcej informacji: UAP, Poznań Art Week, MOB